::Đặng Lệ Khánh ::
Mình
người Huế mà đi nơi lạ, nghe được giọng Huế mô đó là rán ngước mắt, quay đầu
tìm cho kỳ được chủ nhân của giọng nớ đang đứng ở mô, có quen chút mô không.
Người Huế qua Mỹ hà rầm, mô phải ít. Cứ mỗi lần nghe giọng Huế thì quay đầu
tìm, chẳng mấy lúc mà chóng mặt, nếu không gãy cổ. Nhưng mà lạ quá, hễ nghe
được thì tự nhiên trong lòng như có một chút dậy sóng, a, bên cạnh mình đang có
một ai đó đang tha hương lạc bước từ xứ mình đây.
Hôm
kia đi ăn cưới, hai bên dâu rể đều là người Huế. Ông MC người Huế, ông ca sĩ
chính cũng người Huế. Khi ông ca sĩ nói, một cô trong bàn phê bình : " Ông
ni nói tiếng Huế chi lạ rứa, ông nói tiếng chi a! ", còn ông xã thì nói:
" Nói tiếng Huế gì nghe nặng wá, hổng hiểu gì cả ." K thì nghe
hiểu tất.
Vậy
thì giọng Huế ra răng mới đúng tiêu chuẩn ? Cô bé phê bình giọng Huế của chàng
ca sĩ thì vừa rời Huế năm năm, ông xã K là Huế lai căng, sinh ở cao nguyên và
lớn lên ở miền Nam, họ có đôi tai khác hẳn K chăng ? K không phân biệt được âm
sắc trong giọng nói chăng ? Hay là K vì lòng thương Huế, cái xứ mình bỏ mà đi
từ xưa nên rộng rãi hơn với cái giọng thân thương nớ, nghe bằng trái tim hơn là
bằng đôi tai?
Giọng
Huế khác với giọng Hà Nội, giọng Sài Gòn ra răng mà ông Hà Huyền Chi đi giữa
chợ Mỹ, chắc chắn là nghe rất nhiều người nói tiếng Việt, mà chỉ khi nghe giọng
Huế mới chiêng trống dậy hồn quê, mới khơi nỗi sầu xa xứ chất ngất trong lòng,
dù ông là dân Bắc chính cống ? Có phải chăng khi đã nghe một giọng Huế thỏ thẻ
bên tai, không chỉ là lời đi vào hồn người, mà cái giọng đã đậu trong tim, đâm
cành trẫy lá ?
...Giọng
Huế bỗng nghe từ chợ Mỹ
Mà
chiêng mà trống dậy hồn quê
Hương
cau màu trúc xanh thôn Vỹ
Áo
mới xênh xang giữa hội hè
Tôi
bước bên nàng không dám thở
Không
gian đầy Huế núi cùng sông
Tóc
ai thả gió hồn tôi mở
Dấu
kín trong tim những nụ hồng
Hà
Huyền Chi ( Huế đầy)
Giọng
Huế quý giá vô cùng làm cho Mạ đã lưu lạc bao nhiêu năm, mất mát đủ thứ mà khư
khư ôm lấy giọng Huế ướt rượt, nhất định không đánh đổi, không pha trộn, dù đời
sống Mạ như cuồng lưu tràn bờ biết bao lần. Lúc lắng xuống, giọng Mạ như giòng
Hương sau những cơn cuồng nộ, lại lặng lờ xanh trong chảy xuôi ra biển, êm ái
nghe giọng hò thoang thoảng xa đưa.
...Tuổi
con gái Mạ từng uống nước sông
Đến
bây giờ giọng Huế nghe còn ướt
Giọng
Huế nghe còn một chút gì trong
Bao
đắng cay pha vào chưa đục được ...
Đoàn
Vị Thượng ( Giọng Huế của Mạ)
Giọng
Huế ăn sâu trong tâm người con Huế, đi đến bờ bến nào cũng thương nhớ không
nguôi. Chỉ cần nghe tiếng thỏ thẻ của một người bạn Huế là gợi nhớ đến một thời
thơ ấu có tiếng Mạ ru hời bên tai, và cảm thấy gần gũi ngay, như gần gũi với
thời gian đã qua, đã mất.
...Nếu
lại được em ru bằng giọng Huế
Được
vỗ về như mạ hát ngày xưa
Câu
mái đẩy chứa chan lời dịu ngọt
Chết
cũng đành không hối tiếc chi mô
Tô
Kiều Ngân ( Giọng Huế)
Giọng
Huế của gái Huế dịu dàng, nhiều người công nhận. Nhưng giọng Huế con trai Huế
thì đang còn bàn cãi. Nhiều người cho rằng giọng trai Huế không hùng hồn,
không kêu gọi được người khi làm chuyện lớn. Điều ấy thực chăng ? Không phải
đâu. Chỉ tại người Nam và người Bắc không muốn sửa đổi đôi tai của họ để nghe
một âm sắc trầm trầm bằng bằng. Không sửa được, họ không hiểu thì họ không
nghe. Nên để được người nghe, người Huế đổi giọng. Người Nam, người Bắc không
ai đổi giọng của họ, mà người Huế thì đi đến đâu pha giọng đến đó. Chính vì vậy
mà người khác địa phương không cần phải lắng nghe, sửa tai mà nghe. Hai người
Huế tha phương gặp nhau, phải một thời gian lâu mới biết là họ cùng người Huế
cả vì họ nói giọng Bắc, giọng Nam. Khi biết ra, cả hai cùng hân hoan, tự hào
nói : Rứa hả, em cũng Huế đây nì.
Lăng vua Gia Long
Ngày
K mới theo chồng từ Huế vào Sài Gòn, K ở chung với chị chồng. Bà đi làm suốt
ngày. Bà có một người giúp việc, bà Tư, người Kiên Giang. Trong những ngày đầu
sống trong căn gác xép xa lạ, chồng theo tàu lênh đênh, chung quanh không người
thân quen, K chỉ có mỗi bà giúp việc ấy để chuyện trò cho đỡ nhớ nhà. Mà nói
chuyện với Bà như nói chuyện với người điếc. Bà nói K còn nghe được chứ K nói
thì bà hoàn toàn mù tịt, không hiểu K nói gì. Nhờ bà làm gì rồi thì cũng tự
mình đi làm lấy vì bà ư hử mà không làm, chỉ vì bà không biết K muốn gì. Bà
than : " Cô nói tiếng ngoại guấc, hông nói tiếng Yiệt ".
Đối
với người Nam, ai không nói giọng Nam là không nói tiếng Việt.
Như
vậy, giữa tiếng và giọng, có một sự sai biệt khá lớn. Chúng ta hay dùng lẫn
lộn. Khi nói " nói tiếng Huế " hay " nói giọng Huế " , thì
ai cũng hiểu ngay là người ấy đang dùng âm thanh trọ trẹ để phát ngôn. Nhưng
khi nói theo ông Võ Hương An " Tiếng Huế, một ngoại ngữ ", thì rõ
ràng tiếng không còn là giọng Huế nữa. Bạn có thể nói giọng Huế, nhưng giọng
Huế nớ sẽ không là giọng Huế rặt nếu bạn không dùng mô tê răng rứa. Nghe một
giọng Huế thỏ thẻ mà trong câu toàn là thế là thế nào, thưa vâng, không sao đâu
ạ thì nghe nó ... kỳ kỳ như ăn cơm hến với dưa muối, cà pháo. Huế không thưa
vâng ạ. Huế chỉ dạ nhẹ nhàng. Cái tiếng dạ của mấy cô gái Huế làm chết biết bao
chàng trai Huế cũng như không Huế. Huế không nói thế là thế nào, Huế nói : Dạ,
rứa là răng ? Mấy chữ mô tê răng rứa ni phải đi với giọng Huế, chứ còn đi với
giọng Sài Gòn, với giọng Hà Nội thì dĩ nhiên chỉ là nói đùa cho vui, hoặc đang
lấy lòng một người Huế nào đấy thôi, hoặc là một dấu vết cho thấy người nói đã
một thời lăn lóc trên đất người, đã lậm tiếng người, đã mất gốc không nhiều thì
ít. Như K đây. Đau lòng mà nhận ra như rứa.
Người
Huế không kêu " cô ", người Huế kêu " O ".
Người
Huế không kêu " Bà ", người Huế thưa " Mệ "
Người
Huế không "nói ", người Huế "noái "
Người
Huế không "mắc cỡ ", người Huế "dị òm",
Người
Huế không hỏi: "Sao vậy? ", người Huế hỏi "Răng rứa? "
Người
Huế không nói " Đẹp ghê ", người Huế nói " Đẹp dễ sợ. "
Người
Huế cái chi cũng kêu lên "Dễ sợ !! ", dữ dễ sợ, hiền dễ sợ, buồn dễ
sợ, vui dễ sợ, xấu dễ sợ, thương dễ sợ, ghét dễ sợ.
K
đang trở lại với Huế, đang nói lại cái giọng mà thuở xưa đã từng thỏ thẻ bên
tai ai, đang tìm học lại tiếng Huế, một ngôn ngữ tuy đang dần dần bị mai một vì
những đợt sóng người từ các nơi trôi dạt đến. Những người mới này mang theo họ
cái giọng, cái tiếng từ quê cha đất tổ, hoà lẫn với tiếng và giọng Huế, tìm
cách đồng hoá nó, như xưa kia người Việt đồng hoá người Chiêm.
Những
người ở các vùng khác có tha thiết nhớ và gìn giữ tiếng và giọng của họ không
hè ?
Hồi
còn đôi tám, đi nghỉ hè trọ ở nhà một người bạn gái tại Sài Gòn. Nhà bạn có hai
ông anh lớn hơn chừng ba bốn tuổi. Cả bọn họp thành một nhóm đi chơi với nhau
vui vẻ. Một buổi trưa, sau khi đi chơi đâu đó về, cả 4 nằm ngang trên chiếc
giường lớn nói chuyện bâng quơ. Một trong hai anh nằm kề K, lấy mái tóc dài của
K đắp ngang mặt mình, hỏi :
"
Tại sao người Huế khi nói gì cũng nói " dễ sợ " vậy K ? "
"
K không biết. "
"
Vậy thì nếu nói ' Dễ thương dễ sợ ' có đúng không ? "
"
Không biết. "
::Đặng lệ Khánh::
Giọng Huế hay , com gái Huế đẹp kín đáo lãng mạng và tình tứ, khi đã yêu thì con gái Huế yêu nồng nàn cuồng nhiệt , nhưng con gái Huế không chung tình như chúng ta tưởng đâu, bởi quá cuồng nhiệt say đắm nên khi đã nguội thì tắt một cách nhanh chóng và tìm bến đỗ khác ngay. Nếu hiểu như thế thì phải giữ ngọn lửa cuồng nhiệt trong lòng người con gái Huế lúc nào cũng cháy bừng bừng để nguội là ...tiêu
ReplyDeleteHaha Ben tui học thêm một điều vô cùng quí giá từ ông T H Thiên Thu, cám ơn ông nhiều đã dám nêu ra những đặc điểm nầy của con gái Huế. Hồi trước giờ tụi em đâu biết đâu...tụi em cứ nhớ trong đầu mãi :
ReplyDeleteCon trai xứ Quảng ra thi
Thấy cô gái Huế chân đi không rời...